پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

ایران سال‌هاست رویای تبدیل‌شدن هاب گازی منطقه را در سر دارد. اما موانع بسیاری بر سر راه بوده و هست که هر بار این مسیر را دشوارتر می‌کند. به نظر می‌رسد دولت سیزدهم در روزهای پایانی خود و به دنبال مواجهه با بحران ناترازی گاز، در تلاش است تا گام برداشتن در این مسیر را به نام خود بزند. در این راستا، حدود یک ماه پیش تفاهم‌نامه‌ای بین نماینده ویژه فدراسیون روسیه و جواد اوجی، وزیر نفت، با هدف توسعه و تقویت همکاری دو کشور در زمینه گاز امضا شد. در راستای انعقاد تفاهم‌نامه‌ای با روسیه به جهت واردات گاز و قرارداد سواپ گاز ترکمنستان از طریق ایران به عراق، بار دیگر موضوع تحقق رویای هاب گازی مطرح شده است. با توجه به ظرفیت‌های ایران و روابط بین‌المللی آیا چنین رویایی محقق خواهد شد؟ باید از سازمان بازرسی کل کشور ، دیوان محاسبات و سایر نهادها و دستگاه های بازرسی و امنیتی پرسید که چه توضیحی درباره دستاوردهای وزیر نفت در این خصوص دارند؟

جواد اوجی وزیر نفت دولت سیزدهم بیش از هر مسئول دیگری ادعای دستاورد در حوزه‌ خود را دارد. این دستاوردها از سوددهی مجدد پالایشگاه آبادان تا افزایش سرمایه‌گذاری‌ها برای تولید نفت و گاز را دربرمی‌گیرد. اما او در جدیدترین اظهارات، ادعای تبدیل شدن ایران به هاب گازی منطقه را نموده است.او در صفحه ایکس خود بعد از توافق گازی اخیر ایران و روسیه نوشته است که،آخرین یادگار دیپلماسی فعال انرژی شهید رئیسی است. علاوه بر تأمین منافع دو کشور، این رویداد مهم گام بلندی برای تبدیل ایران به هاب گازی منطقه محسوب می‌شود.در کنار ادعای اوجی مبنی بر تبدیل ایران به هاب گازی منطقه ، تحلیل کارشناسان نشان می‌دهد که عراق در حال کاهش وابستگی گازی خود به ایران است.آرش نجفی معتقد است که ما فرصت اینکه می‌توانستیم هاب انرژی منطقه شویم را از دست داده‌ایم و ترک‌ها جایگزین ایران و مرکز واردات و صادرات گاز تبدیل شده‌اند. رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی در گفت‌وگو درباره اظهارنظر اوجی درباره تبدیل ایران به هاب منطقه عنوان کرد: امیدوارم صحبت‌های آقای اوجی درست باشد زیرا برخی از آمارها و اطلاعات اخیر او با واقعیت‌ها مطابقت ندارد. آمارها و اطلاعاتی که هفته گذشته درباره پتروشیمی‌ها ارائه شده، حتی نزدیک به واقعیت نیست. وزیر نفت گفته است که «۳۶ میلیارد دلار در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی هزینه شده» اما با وجود هنگفت بودن این رقم، اتفاقی در این حوزه نیفتاده و حداقل با هیچکدام از مصوباتی که بابت این کار تعریف شده، تطابق ندارد و هیچ کارنامه‌ و دستاوردی هم از آن مشاهده نمی‌شود. نجفی بیان می دارد که اگر خط انتقال گاز صلح ادامه پیدا کند می‌توانیم هاب گازی شویم وگرنه زیرساخت آن را نداریم. از سوی دیگر هم به نظر می‌رسد خط انتقال گازی که از شمال افغانستان آمده، وارد پاکستان می‌شود و به هند می‌رود، یک رقابت پیچیده ایجاد می‌کند.

وزیر نفت با اشاره به اینکه مقدمات و برنامه‌ریزی‌های لازم درخصوص تبدیل ایران به هاب گازی در منطقه انجام شده است، گفت: با همکاری روسیه، ترکمنستان و قطر در تلاش هستیم که محدوده خلیج‌فارس و عسلویه را به هاب گازی تبدیل کنیم. این در حالی است که حامد صاحب هنر کارشناس اقتصاد انرژی در یک میزگرد تخصصی با موضوع بررسی چالش‌های سیاست‌گذاری بنزین که در دانشگاه علامه برگزار شد، بحران حامل‌های انرژی را فراتر از مساله بنزین دانست و با اشاره به مساله افت فشار پارس جنوبی عنوان کرد: ما دقیقه 90 را در ناترازی و بحران انرژی رد کرده‌ایم و در مورد مساله افت فشار میدان پارس جنوبی باید با مردم صریح‌ و شفاف صحبت کنیم تا عمق فاجعه‌ای که در انتظار ما است نشان داده شود.

با شروع جنگ اوکراین و تحریم صادرات گاز روسیه به اروپا ، وجود محدودیت‌های لجستیکی و دسترسی محدود به بازار‌های انرژی موجب شده که هم‌اکنون روسیه به ایران به عنوان یکی از مقاصد اصلی صادراتی و ترانزیتی وابستگی پیدا کند که این موضوع در تغییر رفتار روس‌ها کاملا مشهود است. در صورت توافق روسیه و ترکمنستان، قرارداد سوآپ ۶ میلیون متر مکعب و خرید ۹ میلیون متر مکعب گاز روسیه توسط ایران تا پایان امسال اجرایی خواهد شد.

به منظور تحقق راهبرد تبدیلِ ایران به هاب گازی منطقه، اقداماتی بایستی به صورت فوری صورت گیرد تا پیش از سال ۲۰۳۰، هدف تجارت ۱۷۰ میلیارد مترمکعب در سال با کشورهای منطقه محقق شود.